Geen rechten als nabestaande

Jarenlang samenwonen en toch geen rechten als nabestaande?

“Klopt het dat na overlijden, ook als iemand aantoonbaar meer dan 25 jaar heeft samengewoond, een partner geen rechten heeft op het nabestaandenpensioen en het huis?”

Tijdens een wandeling krijg ik deze vraag van een vriendin. Zij kent iemand in haar omgeving die in deze nare situatie terecht is gekomen.

Laat ik hen Piet en Irma noemen. Piet overleed na een kort ziekbed. Maar het huis bleek alleen op zijn naam te staan. Irma was 27 jaar geleden bij hem ingetrokken. Ze hadden beiden een huwelijk achter de rug en hadden geen zin om nogmaals te trouwen. Het was toch goed met elkaar zo zonder ‘boterbriefje’? Waarom dan trouwen? Ze hadden het er wel over gehad dat ze nog eens langs de notaris moesten om ‘het’ te regelen maar dat was er nooit van gekomen.

En nu bleek dat Irma geen rechten als nabestaande had. De notaris had zelfs gezegd: “u bent niets van de overledene”. Juridisch juist maar dat was hard binnengekomen. Ze hadden veel van elkaar gehouden. En altijd netjes bij de belasting aangegeven dat ze samen het huishouden deelden.

De familie van Piet bleek de wettelijke erfgenaam te zijn. En aangezien de woning op Piet ‘s naam stond, had Irma geen recht op de woning. Nabestaandenpensioen kreeg Irma ook niet omdat ze geen samenlevingsovereenkomst kon overleggen.

Keihard maar waar.

Het komt vaker voor dan je denkt

Vroeger kwam samenwonen vooral voor onder een kleine groep hoogopgeleide, progressieve jongeren. Tegenwoordig is ongehuwd samenwonen (met kinderen) breed geaccepteerd.

Volgens het CBS woonden op 1 januari 2009 820.000 paren niet-gehuwd samen waarvan de helft zonder samenlevingscontract. Er is geen reden om aan te nemen dat dit aantal de afgelopen jaren drastisch is gewijzigd. Dus zijn er momenteel zeker 400.000 paren die samen een huishouden voeren zonder iets geregeld te hebben voor het moment dat een partner overlijdt.

Je hoort er niet veel over maar de hierboven geschetste situatie is dagelijkse realiteit.

Geen rechten als nabestaande, hoe voorkom je dat?

Eigenlijk is de meest eenvoudige oplossing: trouwen. De wet regelt in dit geval automatisch dat alle bezittingen en schulden van de partners samen zijn. En dat na overlijden de langstlevende alle bezittingen en schulden erft.

Met alleen een samenlevingsoverkomst is de erfenis niet automatisch geregeld. Want een samenlevingsovereenkomst regelt in het kort wat van wie is. En wat er gebeurt met bijvoorbeeld woning en pensioen na het beëindigen van de relatie.

Naast een samenlevingsovereenkomst dus ook een testament opstellen (en testament regelmatig checken!) voorkomt problemen voor de achtergebleven partner na een overlijden. In een testament staat wie de erfgenamen zijn en welk deel zij krijgen.

Veilig samenwonen zonder te trouwen

In het kort op een rijtje gezet, denk aan:

• Samen inschrijven op hetzelfde adres
• Samenlevingsovereenkomst opstellen
• Testament opstellen
• Woning: let op dat woning op beider naam staat
• Bij kinderen: erkennen en voogdij regelen
• Rechten nabestaandenpensioen nagaan en regelen bij werkgever
• Verzekeringen (bijv. levensverzekering) of lijfrenteproduct checken